Probiotyki w chorobie refluksowej przełyku

mgr Mateusz Durbas

Dietetyk kliniczny

www.mateuszdurbas.pl

Podkreślenie w ostatnich latach znaczenia mikrobioty jelitowej (wszystkie drobnoustroje zasiedlające przewód pokarmowy człowieka) w długotrwałym zachowaniu zdrowia oraz w patogenezie licznych chorób, sprawia, że jej modyfikacje cieszą się obecnie dużym zainteresowaniem [1]. Na skład mikrobiomu jelit znaczący wpływ wywierają: probiotyki, prebiotyki, synbiotyki (probiotyki i prebiotyki stosowane razem), antybiotyki oraz przeszczepienie mikrobioty przewodu pokarmowego. Probiotyki definiuje się jako żywe drobnoustroje, które kiedy podawane są w odpowiednich ilościach wywierają korzystny efekt zdrowotny w organizmie gospodarza. Do mikroorganizmów o działaniu probiotycznym należą w szczególności bakterie odpowiedzialne za produkcję kwasu mlekowego z rodzajów Lactobacillus (np. Lactobacillus acidophilus, Lactoabacillus casei, Lactobacillus reuteri, Lactobacillus rhamnosus) oraz Bifidobacterium (np. Bifidobacterium animalis, Bifidobacterium infantis, Bifidobacterium longum, Bifidobacterium breve).

Warto zauważyć, że na rynku dostępne są preparaty probiotyczne jednoskładnikowe oraz wieloskładnikowe w różnych formach, takich jak choćby proszek, kapsułki, tabletki, krople, napoje, produkty żywnościowe oraz odżywki dla niemowląt [1, 2]. Powszechnie uważa się jednak, że jakość probiotyków, które zarejestrowane są jako lek lub preparat farmaceutyczny jest wyraźnie lepsza, aniżeli jakość produktów probiotycznych w postaci suplementu diety. Dobrze wiadomo, iż suplementacja dobrej jakości probiotykami wiąże się z licznymi korzyściami w leczeniu różnych zaburzeń funkcjonowania dolnego odcinka przewodu pokarmowego [3]. Istnieją bowiem wysoce wspierające dowody na poprawę ogólnych objawów ze strony układu trawiennego i bólu brzucha u pacjentów z zespołem jelita nadwrażliwego (IBS), a także obniżenie ryzyka biegunki związanej z przewlekłym stosowaniem antybiotyków oraz złagodzenie działań niepożądanych, które są związane z terapią eradykacyjną (leczeniem przeciwbakteryjnym) Helicobacter pylori.

Nie ulega wątpliwości, że probiotyki są natomiast mało znane ze swoich korzyści dla zdrowia górnego odcinka przewodu pokarmowego [2]. Jak bowiem wykazały rezultaty badań, przyjmowanie probiotyków może być również zasadne w przypadku pacjentów z chorobą refluksową przełyku (GERD). Zaobserwowano, że odpowiednio dobrana kompozycja szczepów bakterii probiotycznych z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium może prowadzić do złagodzenia symptomów szczególnie charakterystycznych dla GERD, mianowicie uczucia palenia i pieczenia w klatce piersiowej, niekiedy dochodzącego aż do przełyku, powszechnie nazywanego zgagą oraz cofania się treści żołądkowej do przełyku.

Jednym z istotnych mechanizmów działania probiotyków odpowiedzialnych za poprawę objawów u pacjentów z refluksem żołądkowo-przełykowym jest ich pozytywny wpływ na proces opróżniania żołądka (przyspieszony jest czas pasażu pokarmu przez żołądek) poprzez interakcję z receptorami błony śluzowej żołądka, co pozwoli uniknąć obniżenia napięcia dolnego zwieracza przełyku, czyli jednego z patofizjologicznych mechanizmów GERD.

Aktualnie dostępne dowody naukowe wskazują także, że stosowanie probiotyków przyczynia się do zmniejszenia innych powszechnych dolegliwości ze strony górnego odcinka przewodu pokarmowego takich, jak niestrawność (uczucie pełności i wzdęcia brzucha), nudności, bóle brzucha lokalizujące się w nadbrzuszu, odbijanie oraz bulgotanie w żołądku. Obiecujące doniesienia w tym zakresie dotyczą zwłaszcza szczepów bakterii probiotycznych z gatunków Lactobacillus gasseri LG21 oraz  Bifidobcterium bifidum YIT 10347 [2, 4, 5]. Mając zatem na uwadze fakt, iż wyniki dotychczas przeprowadzonych badań w kontekście zastosowania probiotyków w GERD są zachęcające, warto cierpliwie oczekiwać kolejnych doniesień naukowych o wysokim stopniu wiarygodności, które pozwolą lepiej zweryfikować rzeczywistą efektywność kuracji probiotycznej w schorzeniach górnego odcinka przewodu pokarmowego. 

Piśmiennictwo

1. Szajewska H.: Probiotyki aktualny stan wiedzy i zalecenia dla praktyki klinicznej. Med. Prakt., 2017; 7-8: 19-37.
2. Cheng J., Ouwehand A.C.: Gastroesophageal Reflux Disease and Probiotics: A Systematic Review. Nutrients. 2020 Jan 2;12(1):132.
3. Hungin A.P.S., Mitchell C.R., Whorwell P., et al.: Systematic review: probiotics in the management of lower gastrointestinal symptoms – an updated evidence-based international consensus. Aliment Pharmacol Ther. 2018 Apr; 47(8):1054-1070.
4. Koga Y., Ohtsu T., Kimura K., et al.: Probiotic L. gasseri strain (LG21) for the upper gastrointestinal tract acting through improvement of indigenous microbiota. BMJ Open Gastroenterol. 2019; 6(1): e000314.
5. Gomi A., Yamaji K., Watanabe O., et al.: Bifidobacterium bifidum YIT 10347 fermented milk exerts beneficial effects on gastrointestinal discomfort and symptoms in healthy adults: A double-blind, randomized, placebo-controlled study. J Dairy Sci. 2018 Jun;101(6):4830-4841.