Leczenie żywieniowe w przypadku współwystępowania GERD i Hashimoto

mgr Mateusz Durbas

Dietetyk kliniczny

www.mateuszdurbas.pl

Przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy, nazywane popularnie chorobą Hashimoto jest najczęściej występującym zaburzeniem autoimmunologicznym i zarazem najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy w krajach o wystarczającej podaży jodu [1]. Nieprawidłowe funkcjonowanie gruczołu tarczowego rozpoznaje się aż u 22 % populacji, przy czym obserwuje się, że kobiety chorują dziewięć razy częściej niż mężczyźni.

Jod, selen, żelazo, cynk…

Większość pacjentów ze schorzeniami tarczycy, w szczególności z niedoczynnością tarczycy i chorobą Hashimoto doświadcza trudności w długotrwałym utrzymaniu należytej masy ciała oraz ma istotnie wyższy wskaźnik masy ciała BMI i obwód talii w porównaniu z osobami zdrowymi [1, 2]. Jak dobrze wiadomo, nadmierny stopień otłuszczenia ciała, zwłaszcza otyłość brzuszna jest ważnym czynnikiem ryzyka rozwoju choroby refluksowej przełyku (GERD), dlatego nierzadko otyli pacjenci z chorobą Hashimoto mogą regularnie doświadczać uciążliwych objawów ze strony górnego odcinka przewodu pokarmowego [3]. Choć podstawową formą terapii choroby Hashimoto jest dożywotnie leczenie substytucyjne lewotyroksyną, to jednak modyfikacja stylu życia, obejmująca między innymi zmianę sposobu odżywiania może znacząco wspomagać proces zdrowienia, bowiem niektóre składniki pokarmowe odgrywają kluczową rolę w produkcji hormonów tarczycy [1]. Ogólnie rzecz biorąc, pacjenci z chorobą Hashimoto powinni stosować się do zasad racjonalnego żywienia ze zwróceniem szczególnej uwagi na odpowiednią podaż w diecie składników odżywczych, które mają istotne znaczenie dla optymalnej pracy tarczycy. Zalicza się do nich jod, selen, żelazo, cynk, witaminę D, przeciwutleniacze oraz długołańcuchowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 (EPA i DHA) [1, 4].

Niektóre warzywa i owoce trzeba ograniczyć

Ponadto w diecie osób chorych na Hashimoto należy ograniczyć konsumpcję substancji goitrogennych naturalnie występujących w takich produktach żywnościowych pochodzenia roślinnego, jak kapusta, brukselka, rzepa, brokuł, kalafior, kalarepa, jarmuż, brukiew, rzodkiew, szpinak, gorczyca, soja, proso, batat, orzech ziemny, gruszka, brzoskwinia oraz truskawka. Należy jednak podkreślić, że proces obróbki termicznej wspomnianych pokarmów przyczynia się do inaktywacji około 1/3 związków goitrogennych, stąd zaleca się ich spożycie w umiarkowanych ilościach przy jednoczesnej dbałości o właściwą podaż jodu oraz selenu z dietą. Dodatkowo, ze względu na częste współwystępowanie celiakii oraz nietolerancji laktozy z chorobą Hashimoto, warto przeprowadzić odpowiednią diagnostykę, aby zweryfikować ewentualną konieczność eliminacji glutenu i/lub laktozy z diety [1, 4]. Nie ulega natomiast żadnej wątpliwości, że zarówno u pacjentów z chorobą Hashimoto, jak i GERD w tygodniowym menu trzeba eliminować żywność wysoce przetworzoną, bogatą w rafinowane cukry, nasycone kwasy tłuszczowe oraz izomery trans kwasów tłuszczowych. 

Kwaśne, ostre i słodkie, tak czy nie?

Chorzy na Hashimoto, u których współwystępuje refluks żołądkowo-przełykowy powinni dodatkowo zmniejszyć w diecie spożycie produktów żywnościowych, które drażnią ścianę przełyku i  mogą pobudzać wydzielanie soku żołądkowego, tj. pokarmów kwaśnych, ostrych, cytrusów i soków z owoców cytrusowych, musztardy, pomidorów i ich przetworów, a także mięty, kawy tradycyjnej oraz mocnej herbaty [5]. Sugeruje się również unikać konsumpcji potraw tłustych, bogatych w cukry proste, jak również alkoholu oraz kakao i produktów kakaowych, które zmniejszają napięcie dolnego zwieracza przełyku. Kolejnym aspektem na który należy zwrócić uwagę jest zaprzestanie spożycia napojów gazowanych i energetyzujących oraz jedzenia wysokokalorycznych, obfitych posiłków, w szczególności późno w nocy. Warto także zweryfikować indywidualną tolerancję przewodu pokarmowego na produkty naturalnie obfitujące w błonnik pokarmowy, takie jak pełnoziarniste produkty zbożowe, owoce, warzywa oraz orzechy, aby korzystać na bieżąco z tych, które są dobrze tolerowane przez organizm..

Piśmiennictwo

1. Wojtas N., Wadolowska L., Bandurska-Stankiewicz E.: Evaluation of Qualitative Dietary Protocol (Diet4Hashi) Application in Dietary Counseling in Hashimoto Thyroiditis: Study Protocol of a Randomized Controlled Trial. Int J Environ Res Public Health. 2019 Dec 2;16(23):4841.
2. Song R., Wang B., Yao Q., et al.: The Impact of Obesity on Thyroid Autoimmunity and Dysfunction: A Systematic Review and Meta-Analysis. Front Immunol. 2019 Oct 1;10:2349.
3. Mohammadi M., Jolfaie N.R., Alipour R., et al.: Is Metabolic Syndrome Considered to Be a Risk Factor for Gastroesophageal Reflux Disease (Non-Erosive or Erosive Esophagitis)?: A Systematic Review of the Evidence. Iran Red Crescent Med J. 2016 Nov; 18(11): e30363.
4. Liontiris M.I., Mazokopakis E.E.: A concise review of Hashimoto thyroiditis (HT) and the importance of iodine, selenium, vitamin D and gluten on the autoimmunity and dietary management of HT patients. Points that need more investigation. Hell J. Nucl. Med. 2017; 20(1): 51–56.
5. Newberry C., Lynch K.: The Role of Diet in the Development and Management of Gastroesophageal Reflux Disease: Why We Feel the Burn. J Thorac Dis. 2019 Aug;11(Suppl 12):S1594-S1601.