Dieta w refluksie i nadciśnieniu tętniczym

mgr Mateusz Durbas

Dietetyk kliniczny

www.mateuszdurbas.pl

Doniesienia naukowe z ostatnich kilku lat wskazują, że choroba refluksowa przełyku (GERD) jest istotnie powiązana z występowaniem nadciśnienia tętniczego [1, 2]. Zaobserwowano, że pacjenci z GERD mają znacząco podwyższone nocne ciśnienie tętnicze krwi w porównaniu do zdrowych osób bez objawów refluksu.

Czynniki ryzyka

Warto również zauważyć, że otyłość brzuszna i nieleczone nadciśnienie tętnicze są znanymi czynnikami ryzyka rozwoju refluksu żołądkowo-przełykowego oraz krtaniowo-gardłowego (LPR). Ponadto, zarówno choroba refluksowa przełyku, jak i nadciśnienie tętnicze cechują się występowaniem identycznych faktorów ryzyka, które obejmują m.in.: starszy wiek, otyłość, płeć męską, długoletnie palenie tytoniu, regularne spożycie alkoholu, poziom wykształcenia oraz przewlekły stres. Jak się bowiem okazuje, w profilaktyce i wspomaganiu leczenia obydwu omawianych schorzeń ważną rolę odgrywa modyfikacja stylu życia, której istotnym elementem jest także zmiana nawyków żywieniowych [3, 4].

Dieta DASH

Jednym z najlepiej przebadanych modeli żywieniowych pod kątem skuteczności obniżania ciśnienia tętniczego krwi jest dieta DASH, która została oficjalnie uznana za najbardziej efektywną interwencję dietetyczną zarówno w profilaktyce, jak i terapii nadciśnienia tętniczego [4, 5]. Na domiar tego, wyniki licznych badań wykazały, że może ona również korzystnie wpływać na wrażliwość insulinową, profil lipidowy krwi oraz markery stanu zapalnego i stresu oksydacyjnego. Dieta DASH jest szczególnie bogata w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, mleko i przetwory mleczne o obniżonej zawartości tłuszczu, a także ryby i owoce morza, chude mięso drobiowe oraz oleje roślinne, orzechy, pestki i nasiona. Z kolei, znaczącemu ograniczeniu w diecie DASH podlegają produkty zbożowe rafinowane (z ziarna oczyszczonego), słodycze, słodkie napoje, słone przekąski oraz żywność bogata w nasycone kwasy tłuszczowe i/lub cukry dodane. Dieta DASH charakteryzuje się tym samym niską zawartością soli, cukrów prostych, jak również cholesterolu, nasyconych kwasów tłuszczowych oraz izomerów trans kwasów tłuszczowych (tzw. tłuszcze trans).

Są pewne ograniczenia diety

Pozytywny wpływ diety DASH na ogólną kondycję zdrowotną człowieka może wynikać z wysokiej zawartości związków polifenolowych i błonnika pokarmowego pochodzących z warzyw, owoców, orzechów, nasion, pestek i produktów zbożowych gruboziarnistych, jak również ze względu na pokaźne ilości witamin oraz składników mineralnych, takich jak choćby potas, magnez, wapń, cynk czy żelazo. W sytuacji współwystępowania nadciśnienia tętniczego i choroby refluksowej przełyku należy jednak zwrócić uwagę na fakt, iż w diecie DASH mogą znajdować się zalecane pokarmy, których regularna konsumpcja może przyczyniać się do nasilenia wydzielania soku żołądkowego i podrażnienia ściany przełyku. W związku z tym, rekomenduje się w diecie takich pacjentów mimo wszystko ograniczenie pokarmów ostrych, kwaśnych, cytrusów i soków z owoców cytrusowych, musztardy, pomidorów i ich przetworów, sosu winegret, a także mięty, mocnej herbaty oraz kawy tradycyjnej [3]. Na liście potraw i produktów żywnościowych niezalecanych w takiej sytuacji znajdują się także wysokokaloryczne posiłki bogate w tłuszcz i/lub cukry proste (tłuste sosy, wyroby czekoladowe, frytki, tłuste mięso, sery oraz przetwory rybne, które długo zalegają w żołądku), kakao i jego przetwory, jak również napoje alkoholowe oraz gazowane. Pomimo, iż dieta DASH w swoich założeniach bazuje na żywności naturalnie bogatej w błonnik pokarmowy (tj. warzywa, owoce, pełnoziarniste zboża, orzechy, nasiona, pestki), to jednak pacjenci z GERD lub LPR i nadciśnieniem tętniczym koniecznie powinni zweryfikować indywidualną tolerancję przewodu pokarmowego na powyżej wymienione produkty żywnościowe w celu wybrania tych poprawnie tolerowanych, które będą regularnie włączane do cotygodniowego menu.

Piśmiennictwo

1. Li Z., Ji F., Han X., et al.: The Role of Gastroesophageal Reflux in Provoking High Blood Pressure Episodes in Patients With Hypertension. J Clin Gastroenterol. 2018 Sep; 52(8): 685–690.
2. Suyu H., Liu Y., Jianyu X., et al.: Prevalence and Predictors of Silent Gastroesophageal Reflux Disease in Patients with Hypertension. Gastroenterol Res Pract. 2018; 2018: 7242917.
3. Newberry C., Lynch K.: The Role of Diet in the Development and Management of Gastroesophageal Reflux Disease: Why We Feel the Burn. J Thorac Dis. 2019 Aug;11(Suppl 12):S1594-S1601.
4. Filippou C.D., Tsioufis C.P., Thomopoulos C.G., et al.: Dietary Approaches to Stop Hypertension (DASH) Diet and Blood Pressure Reduction in Adults with and without Hypertension: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. Adv Nutr. 2020 Apr 24;nmaa041.
5. Saneei P., Salehi-Abargouei A., Esmaillzadeh A., et al.: Influence of Dietary Approaches to Stop Hypertension (DASH) diet on blood pressure: a systematic review and meta-analysis on randomized controlled trials. Nutr Metab Cardiovasc Dis. 2014 Dec;24(12):1253-61.