Przegląd diet stosowanych w GERD i LPR

mgr Mateusz Durbas

Dietetyk kliniczny

www.mateuszdurbas.pl

W świetle aktualnych dowodów naukowych uważa się, że niektóre składniki odżywcze i pokarmy zwiększają częstość występowania objawów refluksu żołądkowo-przełykowego, dlatego lekarze często zalecają pacjentom zmianę stylu życia, w tym również modyfikację diety [1, 2].

Dieta śródziemnomorska

Wyniki badań naukowych wskazują, że dieta śródziemnomorska może skutecznie wspomagać leczenie GERD, ponieważ wyraźnie zmniejsza ekspozycję na typowe wyzwalacze choroby, takie jak nadmiar cukrów prostych, tłuszczu, żywności wysoko przetworzonej oraz jednocześnie obfituje w błonnik pokarmowy pochodzący z warzyw, owoców i pełnoziarnistych produktów zbożowych, który jest powiązany z redukcją zgagi i częstości występowania kwaśnych epizodów refluksu [2 – 4]. Nie ulega wątpliwości, że zindywidualizowana dieta śródziemnomorska może być bezpiecznie przestrzegana przez zdecydowaną większość pacjentów z GERD w długiej perspektywie czasowej, gdyż jest to sposób odżywiania pozwalający kształtować właściwe nawyki żywieniowe, poprawić stan odżywienia organizmu oraz zarazem unikać drastycznych restrykcji żywieniowych. Warto również podkreślić, iż dieta śródziemnomorska z dużym naciskiem na niskoprzetworzone produkty roślinne może łagodzić objawy refluksu krtaniowo-gardłowego (LPR), co najmniej tak samo efektywnie jak stosowanie inhibitorów pompy protonowej [5].

Dieta niskowęglowodanowa

Obiecujące doniesienia naukowe dotyczą także zastosowania diety niskowęglowodanowej (w tym ketogenicznej), niemniej jednak jest to sposób odżywiania, który eliminuje wiele wartościowych i jednocześnie atrakcyjnych smakowo produktów żywnościowych (np. warzywa skrobiowe, owoce, produkty zbożowe, mleko i jego przetwory), co sprawia, że jej długotrwałe przestrzeganie jest bardzo uciążliwe dla pacjentów i tym samym niewiele chorych z GERD decyduje się na wdrożenie jej wytycznych [2]. Należy mieć na uwadze, iż taki sposób odżywiania może niekorzystnie wpływać na profil lipidowy krwi (zwłaszcza gdy obfituje w nasycone kwasy tłuszczowe), samopoczucie psychofizyczne oraz nierzadko może przyczyniać się do rozwoju zaparć, a także niedoboru witamin i mikroelementów [6]. Co więcej, nawet u połowy osób po rozpoczęciu diety ketogenicznej mogą wystąpić objawy żołądkowo-jelitowe, w tym epizody kwaśnego refluksu. Na domiar tego, dieta o bardzo niskiej zawartości węglowodanów jest przeciwwskazana u pacjentów z zapaleniem trzustki, niewydolnością wątroby czy choćby zaburzeniami metabolizmu lipidów.

Dieta o niskiej kwasowości

Jeszcze inną popularną strategią żywieniową, zwłaszcza w refluksie krtaniowo-gardłowym jest dieta o niskiej kwasowości, której propagatorem jest dr Jamie Koufman. Wspomniany sposób odżywiania zakłada eliminację pokarmów i napojów o wartości pH poniżej 5,0 oraz dobrze poznanych produktów żywnościowych nasilających objawy refluksu (np. tłuste gatunki mięsa, smażona żywność, czekolada, kawa, alkohol) i bazowanie w głównej mierze na produktach roślinnych o potencjale alkalizującym [7]. Pomimo zachęcających danych dotyczących jej skuteczności w LPR, dieta o niskiej kwasowości jest dość restrykcyjna i co za tym idzie jedynie niewielka grupa pacjentów jest w stanie długofalowo stosować się do jej zaleceń [8]. Ponadto stwarza ona wysokie ryzyko niedoborów ilościowych i jakościowych w diecie oraz wymaga przeprowadzenia dalszych, dobrze zaprojektowanych badań klinicznych, aby potwierdzić jej efektywność i optymalny czas trwania eliminacji wybranych produktów żywnościowych. 

Piśmiennictwo

1. Surdea-Blaga T., Negrutiu D.E., Palage M., et al.: Food and Gastroesophageal Reflux Disease. Curr Med Chem. 2019;26(19):3497-3511.
2. Newberry C., Lynch K.: The Role of Diet in the Development and Management of Gastroesophageal Reflux Disease: Why We Feel the Burn. J Thorac Dis. 2019 Aug;11(Suppl 12):S1594-S1601.
3. Mone I., Kraja B., Bregu A., et al.: Adherence to a predominantly Mediterranean diet decreases the risk of gastroesophageal reflux disease: a cross-sectional study in a South Eastern European population. Dis Esophagus. 2016 Oct; 29(7):794-800.
4. Keshteli A.H., Shaabani P., Tabibian S., et al.: The relationship between fruit and vegetable intake with gastroesophageal reflux disease in Iranian adults. J Res Med Sci. 2017; 22: 125.
5. Zalvan C.H., Hu S., Greenberg B., et al.: A Comparison of Alkaline Water and Mediterranean Diet vs Proton Pump Inhibition for Treatment of Laryngopharyngeal Reflux. JAMA Otolaryngol Head Neck Surg. 2017 Oct 1; 143(10):1023-1029.
6. Fuentes R.W., Broszko C.M., Pietralcyzk E.S., et al.: Efficacy of a Low-Carbohydrate or Ketogenic Diet in Preventing Patient Morbidity and Mortality. Can Fam Physician. 2020 Apr;66(4):262-263.
7. Koufman J.A.: Low-acid Diet for Recalcitrant Laryngopharyngeal Reflux: Therapeutic Benefits and Their Implications. Ann Otol Rhinol Laryngol. 2011 May;120(5):281-7.
8. Yang J., Dehom S., Sanders S., et al.: Treating laryngopharyngeal reflux: Evaluation of an anti-reflux program with comparison to medications. Am J Otolaryngol. 2018;39:50–55.